Blog: Letters flitsen in 7 stappen

Ben je leerkracht of IB-er van groep 3, 4 of 5? Wil je je technisch lezen-kennis verder ontwikkelen? Of houd je gewoon van praktische informatie waarmee je meteen aan de slag kunt? Lees dan dit artikel!

“Ik werk dagelijks met kinderen die moeite hebben met lezen en scholen die advies vragen om het lezen te verbeteren. Bij het analyseren kom ik er regelmatig achter dat de leerling nog niet voldoet aan de leesvoorwaarden zoals de letters en de visusynt (Struiksma, 2018). In deze blog leg ik het onderdeel ‘letters’ uit”.- Door: Sandra van Leeuwen, SLB bij Primo Schiedam & eigenaar van Het Leeshuis.

Letters flitsen in 7 stappen

Volgens de streefdoelen vanuit de  DTLAS (Struiksma, 2018) werk je voor beheersing op M3 niveau naar 36 letters in 48 seconden, voor beheersing op E3 niveau werk je naar 36 letters in 30 seconden, voor beheersing op M4 niveau werk je naar 36 letters in 24 seconden en bij een hoger niveau dan M4 werk je toe naar 20 seconden. Dit tempo heb je nodig om de letters vlot op te kunnen roepen en teksten vloeiend te kunnen lezen.

Hoe oefen je op de juiste manier:

Benodigdheden: flitskaartjes van 37 letters (of in groep 3 de letters die reeds zijn aangeboden).
Een stoplicht of 3 rondjes met de stoplichtkleuren.

1 Uitleg van het stoplicht

Je legt de kleuren van het stoplicht uit:

• Groen: daarop komen de letters die je in 1 keer weet.
• Oranje: daarop komen de nadenkletters.
• Rood: daarop komen de letters die je nog niet weet.

2 Uitleg van de oefening

• Vertel de leerling dat je de kaartjes 1 voor 1 zal laten zien en de kaartjes op de juiste kleur zal leggen.
• Vraag de leerling welke stapel zij denken dat het grootst zal zijn.
• Leg uit dat het jou niet uitmaakt welke stapel groter is. Het gaat immers om het oefenen.

3 Rustig flitsen

Je laat de letterkaartjes 1 voor 1 zien en als de leerling de letter in 1 keer zegt, dus zonder nadenken, dan leg je deze op groen.

Als de leerling even nadenkt (langer dan een seconde) of eerst een andere klank zegt en dan de juiste, dan komt deze op oranje.

Als de leerling het niet weet, dan kun je de leerling een hint geven, maar als de leerling de letter echt niet kent, dan leg je deze op rood.

4 Resultaat samen bekijken

Je bekijkt samen de stapels en kijkt naar de reactie van de leerling. Vaak zijn de leerlingen verrast omdat de groene stapel meestal het hoogste is. Is de leerling teleurgesteld, dan kun je dat wegnemen door de groene kaartjes samen te tellen en daarna te bedenken hoeveel de leerling er de volgende keer op groen zou willen hebben.

– Je zou het nog een keer kunnen spelen en dan de lastige letter bovenop leggen. Vraag de leerling: welke letter wil je bovenop?

Steeds als je dit speelt vraag je: hoeveel denk je dat er op groen gaan? Evenveel, meer of minder? Wanneer ben je tevreden? Geef ook aan wanneer jij tevreden bent.

Het aantal letters op groen kun je laten noteren of inkleuren in een grafiek.

*Mocht de letter d/b steeds mis gaan, wat normaal is vanwege het lateralisatieproces wat meestal pas vanaf 7 jaar over is, dan ga je dit specifiek trainen. Je kunt de leerling vragen: wat is jouw lievelingsletter van de b en de d? Maak hier een leuk spiekkaartje van. Deze letter zou je steeds bovenop kunnen leggen. Zorg ervoor dat je bij andere leesactiviteiten steeds deze lievelingsletter uitvergroot. Bijvoorbeeld door te zeggen: Daar is hij weer!

Er zijn methodes waarbij beide letters worden aangeboden, zoals met twee duimen of met het woord bed. Vanuit de ervaring vinden we deze methode minder effectief. Kies 1 letter die je bombardeert tot lievelingsletter en prent deze in.

Mocht het mis gaan, dan zeg je gewoon: Het is die andere. Dan verbetert de leerling zich en over het algemeen zal de leerling de lievelingsletter herkennen en goed zeggen. Een bladzijde scannen om de lievelingsletter te herkennen en eventueel een kleurtje te geven is ook een goede manier.

5 Op tempo flitsen

Na het trainen op nauwkeurigheid, kun je de letters die op groen zijn gegaan op tempo gaan oefenen. Een zandloper is hierbij erg leuk voor de kinderen. Je zegt: Hoeveel letters gaan we lezen in 1 minuut? De leerling mag zichzelf steeds proberen te verbeteren.

Oefen dit zo’n 2 tot 3 keer na het stoplicht.

6 Inzichtelijk maken:

Je noteert het record. De eerstvolgende keer dat je gaat oefenen, vraag je: wil je hetzelfde, meer of minder letters in 1 minuut? Wanneer ben je tevreden? Geef ook aan wanneer jij tevreden bent en je spreekt met de leerling af wat je doet als hij/zij dit niet haalt. Bijvoorbeeld nog een keer oefenen. Je maakt een plan waar je beiden tevreden over bent. Hiermee voorkom je teleurstelling en frustratie, doordat je heel voorspelbaar bent en duidelijk afspraken hebt gemaakt over het aantal letters. Je kunt de leerling het aantal letters laten noteren in een grafiek.

Mocht het echt een keer niet lukken om het record te verbreken, geen probleem, dan lukt het vast de volgende keer weer. Focus je op het record wat de leerling heeft behaald. Je record is … Als je het idee hebt dat er nog winst te behalen is door nog een keer de oefening te doen, dan kun je dat doen. Maar soms is het even niet anders (bijvoorbeeld als het te warm is, de leerling zijn dag niet heeft of bij een andere reden) dan kun je gewoon stoppen en de volgende keer weer kijken of het record verbroken kan worden.

7 Tot slot: perspectief bieden

Blijf je vertrouwen tonen, dit geeft perspectief. Over het algemeen lukt dit altijd. De uitzondering hierbij kan zijn: een leerling met een zeer moeilijk lerend niveau. Bij hen kan het gebeuren dat zij de ene keer wel zoveel letters weten en de keer erna weer niet. Het beklijft meestal moeilijk bij hen. Toch kunnen deze leerlingen je ook verrassen. Zo heb ik ooit een leerling in behandeling gehad met een totaal IQ van 59. Zij kon technisch lezen op AVI E7 niveau. Technisch lezen is namelijk een trucje. Begrijpend lezen blijft bij leerlingen met een lager IQ lastig.

Vanuit mijn ervaring kan ik zeggen dat álle kinderen bij de oefening ‘letters flitsen’ veel lol hebben. Ze willen zichzelf graag verbeteren. Doordat ze de letters steeds vlotter weten te benoemen, ervaren ze ook meer succes bij het lezen van woorden en zinnen. Vanzelfsprekend geeft dit meer leesplezier!

Stuur een berichtje naar s.vanleeuwen@primoschiedam.nl en ik stuur je de de letterkaartjes en het stoplicht per mail.

Veel plezier met oefenen!!!!

Bron:

Struiksma, A.J.C., Leij, A. van der & Vieijra, J.P.M. (2018). Diagnostiek van technisch lezen en aanvankelijk spellen. Amsterdam: VU Uitgeverij.

Ook interessant