Brugfunctionaris in beeld

Vanaf dit schooljaar hebben bijna alle scholen van Stichting Primo Schiedam een brugfunctionaris. De brugfunctionaris is de schakel tussen school, kind en gezin en zorgt ervoor dat kinderen die opgroeien in ingewikkelde thuissituaties – bijvoorbeeld omdat ze opgroeien in armoede – toch mee kunnen blijven doen en hun talenten kunnen ontwikkelen. Karin Driessen, burgfunctionaris op Loep, vertelt wat haar rol inhoudt, hoe zij te werk gaat en waarom het zo belangrijk is om als brugfunctionarissen onderling zoveel mogelijk kennis te delen.

door de redactie

Op het moment dat we Karin spreken, is de decemberdrukte op Loep in volle gang. De teamkamer naast haar werkplek vult zich met overheerlijke geuren, omdat een groep kinderen er met elkaar pepernoten aan het bakken is. “Kom, laten we even een rustiger plekje opzoeken,” zegt Karin.

Al wandelend door de gang helpt ze nog even met een droge broek voor een kind, houdt ze wat potentiële onrust op het plein in de gaten en beantwoordt ze hier en daar wat vragen van collega’s. “Zo, we kunnen beginnen…”

Karin, 40 jaar, werkt sinds maart 2022 op Loep: “Ik kom niet uit het onderwijs. Ik heb hbo Rechten gedaan en daarna heb ik jaren in het sociaal domein gewerkt, onder andere voor de gemeente Vlaardingen. Maar toen mijn kinderen wat ouder werden en naar de basisschool gingen, merkte ik dat het basisonderwijs mij ook trok. Dus besloot ik te solliciteren bij Primo om te kijken welke rol ik kon spelen.”

Zo kwam Karin bij Loep terecht. Behalve verschillende ondersteunende taken voor de directeur en het begeleiden van leesgroepen, vervult Karin daar nu al bijna drie jaar de rol van brugfunctionaris.

“Onze vorige directeur, Annemieke Jeene, heeft mij die rol gegeven. Al was de term brugfunctionaris er toen nog niet. Annemieke had een ontzettend groot hart voor de kinderen van Loep. Zij had goed zicht op hoe belangrijk het is dat er iemand op school is die kan helpen als gezinnen het moeilijk hebben. Zij heeft mij verder alle ruimte en vrijheid gegeven om de functie eigen te maken.”

Brugfunctionaris als steunpilaar

Een brugfunctionaris slaat een brug tussen school, het gezin en de directe leefomgeving van een kind. Of, zoals Karin het omschrijft, is de brugfunctionaris een steunpilaar met een vertrouwd gezicht, die zich bezighoudt met alles rondom armoede. De brugfunctionaris biedt ouders en kinderen een luisterend oor, ondersteunt bij vragen en helpt ze een weg te vinden naar voorzieningen. Bijvoorbeeld door hun in contact te brengen met hulp in de wijk, maar ook door regelingen aan te vragen of te helpen met het invullen van formulieren. Door ouders te ondersteunen bij deze niet-schoolse, praktische zaken, krijgt een gezin vaak wat lucht. Dat zorgt ervoor dat de kinderen beter mee kunnen doen en ook beter tot leren komen.

Niet alleen in het onderwijs, maar ook bij de overheid zien steeds meer mensen de meerwaarde van een brugfunctionaris. Aan het begin van dit kalenderjaar konden scholen bij het rijk subsidie aanvragen voor een brugfunctionaris op school. Ook veel Primo-scholen hebben die subsidie toegekend gekregen. Geen overbodige luxe in een gemeente waar 1 op de 6 kinderen opgroeit in armoede. Elf van de twaalf Primo-scholen, waaronder Loep, hebben vanaf dit schooljaar een eigen officiële brugfunctionaris. Met haar ervaring helpt Karin graag mee om deze collega’s goed te laten landen in hun rol: “Toen ik net begon had ik geen idee, en ik kon niet echt bij iemand terecht. Het is fijn dat startende brugfunctionarissen nu vanaf het begin af aan al veel meer een intern netwerk hebben.”

Laten we onze kennis delen

“Begin september ben ik, samen met Marian (brugfunctionaris op De Singel), benaderd door Mariëlle van der Schoor en Nichola Capel van het bestuurskantoor van Primo. Samen hebben we meegedacht over een bijeenkomst voor alle brugfunctionarissen binnen Primo. In de week na de herfstvakantie hebben we die bijeenkomst georganiseerd. We maakten kennis met elkaar en bespraken dingen zoals: wat verwacht je van je rol? Weet je al hoe je het gaat invullen of heb je nog geen idee? Voor mij was de uitleg niet echt meer nodig, maar het fijne aan zo’n bijeenkomst is dat je ideeën met elkaar kunt uitwisselen. Is er nog iets nieuws? Hoe pak jij dit of dat aan? Hoe presenteer je jezelf?

Naar aanleiding van die bijeenkomsten heb ik ook nog aparte gesprekken gehad met startende collega’s. Ik kon ze goed helpen door te vertellen waar ze het beste lid van kunnen worden, waar ze informatie kunnen vinden, welke initiatieven er zijn in de stad en waar ze intermediair van moet worden, zodat ze regelingen kunnen aanvragen voor kinderen.

Een van de collega’s gaf aan dat ze het best spannend vindt om ineens met ouders in gesprek te moeten over armoede. Ik weet dat het Jeugdeducatiefonds bijeenkomsten gaat organiseren over het signaleren van armoede en over hoe je het gesprek met ouders aangaat, maar niet alle Primo-scholen met een brugfunctionaris zijn een Jeugdeducatiefonds-school. En als je school dat niet is, kun je daardoor als brugfunctionaris niet naar die bijeenkomsten. Ook hebben die scholen minder te besteden. Alle kinderen voor de vakantie een tas met boodschappen meegeven, zoals wij dat op Loep doen, is voor deze scholen niet haalbaar. Maar dat betekent natuurlijk niet dat zij geen kinderen in armoede hebben op school. Zij moeten voor hulp vooral rekenen op regelingen van de gemeente en andere initiatieven, zoals Stichting Jarige Job, Jeugdfonds Sport & Cultuur en Stichting Leergeld. Daardoor is het extra belangrijk om binnen Primo alle kennis met elkaar te delen.

Het is bedoeling is dat we vanaf nu met alle brugfunctionarissen van Primo een paar keer per jaar bij elkaar komen, zodat we van gedachten kunnen wisselen en het met elkaar kunnen delen als er iets nieuws op de proppen komt. Voor al die momenten ertussen heeft Nicola heeft via Outlook een groep aangemaakt waarin we dingen naar elkaar doormailen. Uiteindelijk moet je het op school zelf doen, maar het is fijn als je mensen hebt om iets aan te kunnen vragen.”

Terug naar de dagelijkse praktijk

In de twee en een halve dag dat Karin werkt, biedt ze behalve een luisterend oor, vooral veel hulp bij allerlei praktische zaken. Van een bed voor een kind dat nog bij zijn moeder slaapt tot een Jarige Job Box, zodat kinderen hun verjaardag kunnen vieren.

“Maar de allermeeste aanvragen gaan toch over sport. Ik probeer de kinderen altijd eerst naar zwemmen te krijgen, omdat een zwemdiploma voor alle kinderen nou eenmaal heel belangrijk is. Maar daarnaast zijn boksen en judo op onze school helemaal hot. Voor al deze dingen kan ik terecht bij het Jeugdfonds Sport & Cultuur. Het fijne aan dat fonds is dat je geen inkomensverklaring nodig hebt. Zij zijn daarin heel duidelijk: als jij denkt dat het nodig is, dan vraag je het aan. Ik mag dus zelf beoordelen of een gezin er baat bij heeft. Zo zijn er op Loep ook ouders die onder de noemer ‘werkende armen’ vallen. Vanwege hun inkomen vallen zij vaak net buiten regelingen met een inkomenstoets. Laatst had ik bijvoorbeeld nog een gezin met twee kinderen waarvan de ouders zich een slag in de rondte werken. Desondanks konden ze het geld voor zwemles niet opbrengen. Dankzij het Jeugdfonds heeft dat jongetje toch maar mooi zijn c-diploma gehaald.”

Alle kleine beetjes helpen

Als Karin in de afgelopen jaren één ding heeft geleerd, dan is dat dat alle kleine beetjes écht helpen.

“Zo wees Marian mij erop dat je als school via het Armoedefonds een MUP kunt worden, dat is een Menstruatieproducten UitgiftePunt. Dat heb ik toen meteen aangevraagd. We hebben nu gratis maandverband op de meidenwc’s en mensen kunnen het bij mij ophalen.

Vorige week had ik een gesprek met een moeder die ik al weken aan tafel probeerde te krijgen. Ze heeft een groot gezin met onder andere puberdochters, is zelf ziek en kan niet werken, vader is vertrokken en de kinderen zijn vaak veel te laat op school. Er was veel verdriet en dat kwam er allemaal uit. Gelukkig ik heb veel voor haar kunnen regelen. Aan het einde van het gesprek kon ik ook nog die doos van de MUP erbij pakken. Of ik haar kon helpen met menstruatieproducten? Ze veerde daar helemaal van op. Ze moet dat elke maand voor haarzelf en haar dochters kopen, maar dat is zo duur. ‘Laten we het in een tas stoppen’, zei ik tegen haar, ‘dat is discreter’. Maar die tas scheen hartstikke door, dus we hebben enorm gelachen. Uiteindelijk liep ze toch nog met een grote glimlach de deur uit.

Mensen zeggen weleens dat dit soort hulp pleisters plakken is, een druppel op een gloeiende plaat. Maar ik ben ervan overtuigd dat het wél helpt. Dat leer je als je elke keer weer ziet wat het doet met mensen als je ze aan een dekbed, kleding of schoenen kan helpen. Als ik zo’n moeder die tas met menstruatieproducten meegeef, kan ze met het geld dat ze uitspaart misschien toch nog een klein schoencadeautje kopen voor de kinderen. En dat is ook heel belangrijk.”

Beter in beeld

Om ouders en kinderen echt te kunnen helpen, moeten ze Karin wel weten te vinden. Dat lukt nog niet altijd even goed, vindt ze zelf. Daarom doet ze er alles aan om in beeld te komen bij de mensen die haar hulp kunnen gebruiken.

“Deze week zei een collega: ‘Jij kunt mensen goed helpen, omdat je er echt voor ze bent. Mensen voelen zich snel vertrouwd om hun verhaal bij jou te doen’. Dat vond ik een lief compliment. Ik probeer ook zo laagdrempelig en benaderbaar mogelijk te zijn. En het klopt, als mensen eenmaal bij mij aan tafel zitten, vertellen ze hun hele verhaal. Ik zit snel met mensen op één lijn, met arm, rijk en alles wat ertussen zit. Dat heb ik eigenlijk altijd wel gehad, ook toen ik nog bij de sociale dienst werkte. Ik praat veel, maar die mensen dan ook! Toch bereik ik als brugfunctionaris nog lang niet iedereen die ik wil bereiken. Ik sta elke drie ochtenden die ik per week werk buiten bij de deur. Ik probeer mijn gezicht veel te laten zien aan ouders en kinderen. En regelmatig plaats ik berichtjes in Parro, de ouderapp. Dan komen er wel wat meer aanvragen. Maar verder kan ik niet zomaar ouders aanspreken met: ‘Joh, heb jij hulp nodig? Je ziet er arm uit.’ Daar denk ik dus veel over na: heb ik het op de rit? Wat kan ik anders, meer of beter doen?

En als brugfunctionaris kun je het niet alleen, je hebt heel het team nodig. Leerkrachten, ib’ers en zelfs de fysio helpen door te signaleren wat er in het gezin van een kind speelt, door ouders door te verwijzen en bij mij aan de bel te trekken. Samen kunnen we gezinnen nog beter helpen. En wat ook belangrijk is om daarbij te zeggen: ik pak alles op, dus het kost collega’s verder geen extra werk.

“Als brugfunctionaris kun je het niet alleen, je hebt heel je team nodig.”

Ik hoop dat we met de brugfunctionarissen nog veel meer ouders en ouders kunnen helpen. Maar bovenal hoop ik dat we eraan kunnen bijdragen dat armoede meer bespreekbaar wordt, zodat mensen die hulp nodig hebben, zich daarvoor niet meer hoeven te schamen. Er zijn al steeds meer ouders die bij mij aan durven kloppen, maar het kan gewoon niet dat het er zo weinig zijn. Ik hoop daarom dat we allemaal wat meer naar elkaar om gaan kijken. We moeten het onderwerp armoede nog meer met elkaar gaan dragen.”

Leestips van Karin
Maak een start met meer dynamiek tijdens jouw lessen.

Armoede uitgelegd voor mensen met geld, Tim ‘S Jongers
Dromenmakers, mijn reis langs eigenwijze basisscholen, Abdelkader Benali

Een nieuwe rol: bovenschools directeur

De eerste twee maanden zijn voorbij, haar nieuwe werkplek op het stafbureau wordt steeds meer vertrouwd. Mariëlle van der Schoor kijkt terug op een geslaagde start van haar nieuwe rol als bovenschools directeur binnen Primo Schiedam.

door de redactie

Het is nog even wennen, na meer dan twintig jaar niet meer elke dag via het schoolplein naar je vaste werkplek. “Nu pak ik de lift of trap naar de 6e verdieping, het gedeelde kantoor van Primo en Wijzer is mijn uitvalsbasis geworden.” Mariëlle startte al die jaren geleden in het openbaar onderwijs in Schiedam, als kleuterjuf op De Peperklip. Ook daarna bleef ze werkzaam op Primo-scholen. Ze werd intern begeleider, deed een studie, werkte als orthopedagoog op De Poldervaart, deed de schoolleidersopleiding en was achtereenvolgens 6 jaar directeur op De Peperklip en 10 jaar op Het Windas. Sinds augustus van dit jaar is ze bovenschools directeur bij Primo.

Een nieuwe rol

Iedereen weet dat je bij een nieuwe functie altijd even tijd nodig hebt om je nieuwe rol en taken te ontdekken. Voor Mariëlle komt daar nog eens bij dat de functie van bovenschools directeur een primeur is binnen Primo. Voor haar is er dus ook na deze eerste wenperiode, samen met Primo, nog genoeg te verkennen.

Mariëlle: “Omdat het een nieuwe functie is, weet je vooraf nog niet tot in detail wat je gaat doen. Ik neem in ieder geval taken over van Peter Jonkers, onze directeur-bestuurder. Ik houd mij onder andere bezig met alles rond taalvisie en gelijke kansen. Daarnaast heb ik een rol in het uitwerken van interne stukken en hebben Peter en ik de scholen verdeeld. Ik ben nu het aanspreekpunt voor Het Kleurrijk, Daltonbasisschool De Klinker, De Peperklip, Loep en De Violier.”

“Ik heb veel verschillende rollen, taken en functies gehad, ik weet hoe belangrijk het is dat mensen zich op al deze plekken gehoord voelen.”

Sterke scholen

Vanaf het stafbureau wil Mariëlle niet alleen deze, maar alle scholen goed ondersteunen, zodat zij zich zoveel mogelijk kunnen richten op hun kerntaken. Primo werkt, zeker in vergelijking met andere schoolbesturen, met een klein bovenschools team. Dat betekent dat de scholen zelf veel zeggenschap hebben, maar dus ook dat zij zelf sterk in hun schoenen moeten staan.

Mariëlle: “Ik snap goed wat daarvoor nodig is. Dat klinkt misschien als ‘ik weet het allemaal al en ik ga jullie dat wel even vertellen’. Maar wat ik eigenlijk wil zeggen, is dat ik veel ervaring hierin heb. Ik weet hoe belangrijk het is om gehoord te worden.

Daardoor weet ik ook dat het essentieel is dat we dat goed faciliteren vanuit het stafbureau, want dan kun je als schooldirecteur of teamlid je werk goed doen.”

Leiderschap in alle lagen

Mariëlle: “We krijgen in het onderwijsveld te maken met steeds complexere vragen. Die los je niet op door van bovenaf te sturen. We moeten ervoor zorgen dat alle scholen sterk zijn en sterk staan, zodat zij die vraagstukken vanuit de praktijk kunnen aanpakken. Daarom willen we de interne kracht van alle Primo-scholen nog verder verstevigen. Mede daarom zijn we samen met onze scholen gestart met het High Performing Schools-traject (HPS). Zo zijn het bij ons juist de leerkrachten die meedenken over wat goed onderwijs op hun school inhoudt, in plaats van dat dit van bovenaf wordt bepaald.

Dat vraagt om leiderschap in alle lagen. Daarvoor werken we in leerteams. Leerkrachten, kwaliteitscoördinatoren (KC’ers), directeuren, maar ook op het stafbureau. Onlangs hebben we binnen Primo een nieuw koersplan uitgezet. In de leerteams denkt iedereen mee over hoe hij zich kan inzetten om voor elkaar te krijgen wat er nodig is.

Met deze manier van samenwerken kun je het volledige potentieel van de organisatie gebruiken. Iedereen weet wat de koers is van de school, van de stichting en hoe ze zelf bijdragen aan die koers.”

Weet iedereen dit wel?

“Met onze High Performing Schools, het NKC en de manier waarop we binnen onze organisatie samenwerken, zijn we iets fantastisch aan het doen. Ik ben ervan overtuigd dat dat zich gaat vertalen naar een groot succesverhaal. Soms vraag ik mij wel eens af: weet iedereen binnen Primo dat wel? Want jullie spelen daarin je eigen onmisbare rol. Jij doet ertoe!

Ik denk zelfs dat we, door de dingen die we binnen Primo met elkaar aan het doen zijn, veel minder last hebben van problematiek als te weinig personeel of gedoe met geld. Dat komt door de sterke gedeelde visie en de eenduidige aanpak: de scholen die goed samenwerken, de onderlinge verbondenheid, de manier waarop we samen het onderwijs vormgeven.

Leerkrachten, directeuren, KC’ers, conciërges, administratieve krachten… allemaal hebben ze hun eigen groepen om te leren van en met elkaar. Daardoor kun je samen meer opvangen.

Een mooi voorbeeld daarvan: op dit moment volgen binnen Primo zeven collega’s het traject schoolleider in opleiding. Je moet weten dat het heel moeilijk is voor schoolbesturen om nieuwe schoolleiders te vinden, dat is zelfs nog moeilijker dan leerkrachten. Hoe mooi is het dat we deze mensen zelf opleiden?! Ze zitten samen in een leerkring waarin ze steun aan elkaar hebben en krijgen de ruimte om rustig ervaring op te doen. Drie van deze collega’s hebben inmiddels binnen Primo alweer een nieuwe functie gevonden.

Ik denk dat dit onze kern is: je boeit mensen, omdat je ze de kans geeft om iets nieuws te leren. Dat maakt het werk interessant en aantrekkelijk. Het zorgt ervoor dat mensen blijven en daarmee behoud je ook hun kennis en de potentie voor de organisatie.

Dat kunnen leren in alle lagen is voor mij ook belangrijk geweest. Ik ben doorgegroeid tot directeur, heb dat op twee scholen gedaan, maar ik was ook toe aan nieuwe dingen. Had ik binnen Primo deze kans niet gehad, dan was ik op een gegeven moment misschien ook weggegaan.”

Aan de slag

“Door de jaren heen zijn twee punten voor mij altijd het belangrijkste geweest: goede onderwijsresultaten en kansengelijkheid. Dat zit er zo ingebakken, dat ik soms niet eens meer doorheb dat ik dit meeneem in alles wat ik doe. Het zullen dan ook speerpunten blijven op het stafbureau en in mijn gesprekken met directeuren.

Mijn winst is dat ik net uit de praktijk kom en daardoor de wereld van een school goed begrijp. Het is mijn doel om alles in elkaar te laten grijpen en ervoor te zorgen dat het stafbureau scholen op de beste manier ontzorgt. Zo maken we er een goed geoliede organisatie van, waarbinnen scholen zich volledig op hun belangrijkste taken kunnen richten.

Ik ben zelf groot voorstander van een platte organisatie waarbij leiderschap zo laag mogelijk ligt. Een grote overhead is wat mij betreft niet nodig, want iedereen kan dat leiderschap oppakken.”

Hoe nu verder?

“Ik schuif zo vaak mogelijk aan bij besprekingen en in het geval dat ik ergens nog niet zoveel kennis over heb, vertrouw ik erop dat ik die kennis op zal bouwen. Het scheelt dat ik al lang meeloop en altijd in Schiedam heb gewerkt.

Mijn werk is verschoven naar een kantoorbaan. Ik ben gewend om in een schoolteam te werken op een plek met een vaste dagstructuur, maar nu ben ik veel solistischer bezig en vaker alleen op pad.

En… geen kinderen in de buurt. Die mis ik het allermeest. Even een praatje met een kind, even loskomen van je werk omdat er een traktatie wordt langsgebracht… Maar ik vind het ook wel weer heel erg leuk om na zoveel jaar weer met nieuwe mensen samen te werken en te ontdekken wat een geweldige mensen er werken op het stafbureau.”

Schoolleider in opleiding

Heb jij weleens overwogen of het vak schoolleider iets voor jou is? Binnen Primo volgen verschillende collega’s de opleiding. Ze worden naast hun studie actief begeleid door ervaren Primo-directeuren en krijgen de kans om het geleerde ook direct in de praktijk te brengen. Esmaa Hmamouch is een van de collega’s die het traject voor Vakbekwaam schoolleider bijna heeft afgerond. Ze vertelt ons hoe dat tot nu is bevallen en gunt ons een blik op de schoolleider die zij hoopt te worden.

door de redactie

De carrière van Esmaa begon in een heel andere sector. Na haar opleiding Communicatie rolde ze de bankwereld in. Daar deed ze flink wat ervaring op in verschillende commerciële en leidinggevende functies, maar toch voelde ze dat daar haar toekomst niet lag. Het onderwijs lonkte. Dus zegde ze tien jaar geleden haar baan op en meldde zij zich bij een onderwijsbestuur in Rotterdam.

“Eigenlijk zou je mij een van de eerste zij-instromers kunnen noemen. Overdag werkte ik als onderwijsassistent en in de avonduren haalde ik mijn pabo-diploma. Het voordeel daarvan was dat ik inkomsten had en tegelijkertijd kon wennen aan het vak. Ik werkte als vervanger en daardoor heb ik in de periode tot aan mijn diploma veel verschillende scholen gezien. Daarna heb ik voor veel verschillende groepen gestaan, van groep 1 tot en met groep 8. In mijn jaar voor groep 8 heb ik wel even gedacht: ga ik dit echt doen? Lesgeven aan die groep is echt een vak apart. Dit was ook nog eens op een van de moeilijkste scholen van Rotterdam. Ik had daar toen de handvatten nog niet voor. Maar ik ben blij dat ik ben doorgegaan. Met vallen en opstaan, en met een hart voor het onderwijs en voor het kind.”

Van basisbekwaam naar vakbekwaam

Esmaa groeide steeds verder binnen het onderwijs. Al snel was ze niet alleen leerkracht, maar ook bouwcoördinator en leerteamvoorzitter. Ze merkte dat ze een leidinggevende rol ook weer meer ging overwegen. “Ik had ervaring met leiderschap in de bankwereld, met coachen en sales. Waarom zou ik die ervaring niet met mijn werk in het onderwijs combineren?”

Ze besloot om de post-bachelor Basisbekwaam Schoolleider te gaan doen. Die rondde ze af bij haar vorige werkgever. Dit jaar ging ze bij Primo aan de slag met het vervolg: de opleiding Vakbekwaam Schoolleider. Over een paar maanden heeft ze ook dat diploma op zak.

“Ik ben nog altijd blij dat ik mijn ambities heb gevolgd. En dat ook nog deze mooie kans bij Primo op De Singel mijn pad kwam. Primo creëerde de ruimte voor mij om echt dingen te gaan doen.”

Aan de slag!

Esmaa staat nu twee dagen voor de klas in groep 5 van De Singel. De overige drie dagen besteedt ze aan haar opleiding. Dat doet ze twee dagen in de praktijk, waar ze zich als lid van het MT onder andere bezighoudt met de visie van de school, de visie op burgerschap en met het begeleiden en coachen van collega’s. Op de derde dag dompelt ze zich onder in kennis, theorie en literatuur. Dat doet ze samen met andere schoolleiders in opleiding. Ze worden daarin begeleid door Academica, een opleidingsinstituut uit Amsterdam waar Primo mee samenwerkt.

Vooral alle literatuur komt voor Esmaa als geroepen: “Die heb ik gemist. Ik kom van een bank, waar het draait om feiten, data en analyse. Eenmaal in het onderwijs merkte ik dat ik dingen soms moeilijk kon plaatsen. Leuk die Cito-resultaten, maar wat zegt dat over wat we dagelijks doen? Is wat we doen wel goed genoeg? Mijn onderbuikgevoel zei dat er meer achter moest zitten. Inmiddels weet ik dat dat gevoel klopte. Dat je door een koppeling te maken tussen praktijk, onderzoek en literatuur nog beter onderwijs kunt aanbieden. Toen ik daarachter kwam, gaf me dat zoveel energie. Dit is het bewijs, je kunt die koppeling maken! Dit is wat ik wil!”

Nieuw schooljaar, nieuwe uitdaging

Met ingang van het volgende schooljaar stopt Esmaa met het lesgeven en gaat zij zich fulltime richten op het schoolleiderschap. Dat doet ze dan deels op De Singel en deels op een andere Primo-school. “Ik vind dat niet spannend, ik zie het als een uitdaging. Ervaring baart kunst. En als je niet weet hoe je iets moet doen maar je doet het toch, dan geeft dat weer nieuwe energie. Ik kom er wel, ik blijf gewoon mijzelf.”

Esmaa ziet het bouwen aan duurzame relaties met je team als een van de belangrijkste aspecten van het schoolleiderschap. Daar zal ze zelf dan ook veel aandacht voor hebben. “Ik neem mee wat ik heb geleerd uit de boeken en ga het team helpen in haar behoeften. Ik ga luisteren, gesprekken voeren, vragen stellen…

Bij kinderen trekt de leerkracht de kar, maar als schoolleider ben jij de verbindende factor. Je werkt samen met de leerkrachten aan goed onderwijs. Geïnteresseerd zijn in je leerkrachten is 50% van het vak. Maak ruimte om leerkrachten te leren kennen en weet waar zij energie van krijgen. Blijf met ze in contact en wees daarbij kwetsbaar. Zeg het dus ook als je het een keertje niet weet. Jij bent een rolmodel. Daarom is zelfreflectie voor schoolleiders ook zo belangrijk.

Leerkrachten staan met heel hun hart, ziel, passie voor de klas. Daardoor zijn ze ook vaak perfectionistisch, ze willen het beste voor hun leerlingen en kijken vooral naar wat er beter kan. Maar soms moet je ze uit die tunnel halen en ze helpen om op een andere manier te kijken. Ik zie snel wat mensen kunnen. Daar bouw ik op door, door ze het vertrouwen te geven dat ze het volgende dan ook kunnen. Iemand beschreef mij eens als een cheerleader. Die zei: ‘jij gelooft nog meer in mij dan ik in mijzelf.’”

Ruimte om te doen

Zelf kan Esmaa voorlopig ook nog vertrouwen op genoeg begeleiding en intervisie.

“Inge Werneke, directeur van De Singel, blijft mij voorlopig begeleiden. Daar ben ik heel blij mee, want ook als schoolleider loop je tegen dingen aan en weet je soms niet meteen hoe je iets moet aanpakken. Nu hebben Inge en ik nog wekelijks gesprekken, volgend jaar wordt dat een keer per twee weken. Ik krijg van haar nog meer ruimte om het gewoon te gaan doen. Dat waardeer ik.

Het voelt wel gek dat het lesgeven na dit schooljaar voorlopig voorbij is. Ik merk dat ik toe ben aan een volgende stap, maar aan de andere kant denk ik: o, de klas uit… dat betekent loslaten en dat is ook wel verdrietig. Maar het gevoel dat ik straks voor de leerkrachten van een school kan doen wat ik nu voor de leerlingen in mijn klas doe, dat maakt veel goed. En als leerkrachten zich goed voelen, straalt dat door naar de leerlingen. Dat ik als schoolleider op die manier dus nog meer leerlingen kan bedienen, is een mooie bijkomstigheid.”

Jij doet ertoe

Tot slot nog een belangrijke vraag: in hoeverre heeft Esmaa alles wat zij belangrijk vindt zelf ervaren in dit eerste jaar bij Primo?

“Voordat ik de keuze maakte om bij Primo te gaan werken, heb ik meerdere gesprekken gevoerd. In al die gesprekken had ik het idee dat ik echt werd gezien. De Primo-slogan is ‘Je doet ertoe’ en zo voelt het ook echt voor mij. Ik werd hier niet gezien als opvulling voor een gat in het lerarentekort.

Mijn eerste gesprek was met Marielle van der Schoor, directeur van basisschool Het Windas. Mijn tweede gesprek was met Liza Sloot, hoofd P&O en Peter Jonkers, directeur-bestuurder van Primo. Zij waren heel open en transparant over waar Primo naartoe werkt, maar ook over waar ze nog niet zijn. Dat vond ik fijn, want daardoor wist ik waar ik instapte. Ik had het gevoel dat ik helemaal mezelf mocht zijn. Peter Jonkers gaf mij ook het vertrouwen dat er bij Primo nog genoeg mogelijkheden zijn naast het lesgeven. Zeker voor de nieuwe generatie leerkrachten is zo’n hybride vorm aantrekkelijk. Bij Primo zijn ze erg bezig met hoe je nieuwe mensen binnen houdt en de huidige collega’s blijft inspireren. Dat vind ik belangrijk.

Na dat gesprek met Liza en Peter mocht ik spontaan op gesprek komen bij Inge op De Singel. Daar voelde het vanaf het allereerste moment als thuiskomen. Inge zei: ‘We weten nog niet hoe we het gaan doen, maar we gaan het doen!’ Gewoon alleen al dat ze ‘we’ zei in plaats van ‘ik’, dat vond ik zo fijn!

Ik mocht vanaf dag één Esmaa zijn. Ik was welkom als mens, niet alleen als Esmaa de leerkracht. Dat is een onderdeel van wie ik ben, maar daarnaast neem ik mijn privéleven mee, mijn bagage… Die holistische benadering ervaar ik als het meest positief bij Primo en De Singel. Dat is iets wat ik zelf ook wil overdragen aan anderen.”

Yes, we hebben weer leerteam!

Als leerkracht zet je je dagelijks in voor de beste ontwikkeling van je leerlingen, maar daarnaast wil je zelf natuurlijk ook niet stil blijven staan. In de leerteams die op steeds meer Primo-scholen actief zijn, komen deze twee zaken samen. Binnen die leerteams werk je met collega-leerkrachten aan een continue verbetering van het onderwijs én aan jullie eigen professionele ontwikkeling. Charissa van Aalst-Verduijn, leerkracht op Het Windas, is leerteamvoorzitter. Zij volgt hiervoor de cursus bij Academica. In dit artikel legt ze ons uit wat leerteams zijn, wat haar rol inhoudt en waarom zij daar steeds enthousiaster over wordt.

door de redactie

Hadden we Charissa drie jaar geleden gevraagd wat een leerteam was, dan had zij ons het antwoord schuldig moeten blijven. Ze had toen net het besluit genomen om, na een korte periode buiten het onderwijs, weer terug te keren naar de klas. Via-via kwam ze in contact met Mariëlle van der Schoor, directeur van Het Windas. Dat klikte en de keuze om op Het Windas te komen werken, was snel gemaakt. Als de kersverse leerkracht van groep 4 maakte Charissa daar voor het eerst kennis met de leerteams.

“Ik was nog gewend aan bouwvergaderingen. Maar leerteams zijn anders. Daarin ben je niet aan het plannen, je staat niet in de vergadermodus. Je bent aan het leren van en met elkaar.”

Met elkaar leren en uitproberen

Leerteams zijn onderdeel van de Professionele Leergemeenschap (PLG). Het doel is dat leerkrachten samen leren, van elkaar leren, het geleerde toepassen en al doende het onderwijs de kwaliteit geven die kinderen nodig hebben.

Eén keer per week kom je met je leerteam bij elkaar. In die overleggen ligt de focus op de inhoud. Constateer je iets in je lessen, bijvoorbeeld dat de kinderen met rekenen niet de verwachte resultaten behalen, dan bespreek je dat met elkaar. Vervolgens ga je met jouw leerteam op zoek naar oplossingen. Daarvoor baseer je je op kennis uit de theorie. Alles wat je ontdekt, deel je met elkaar. Je probeert gevonden oplossingen uit en reflecteert gezamenlijk op het resultaat. Daar pak je vervolgens weer op door.

Charissa: “Een leerteamoverleg begint met inchecken: hoe ging het afgelopen week? Hoe liepen de lessen? Wat viel je op? Ging een rekenles lastig, hoe zou dat dan komen? We gaan niet meteen overal diep op in, maar willen het wel gaan opschrijven, zodat we kunnen zien wat bijvoorbeeld een terugkerend probleem is. Als een probleem naar onze mening iets is om verder te onderzoeken, kunnen we een actieonderzoek starten.”

Leerteamvoorzitter in opleiding

Om ervoor te zorgen dat de leerteams doelgericht te werk gaan, heeft elk team een leerteamvoorzitter. Vorig jaar werd Charissa gevraagd of zij die rol wilde gaan vervullen. Dit jaar werd ze gevraagd voor de cursus. “Mijn directeur zei: ‘Ik denk dat het wel wat voor jou is.’ Toen heb ik dat maar gewoon gedaan.”

Spijt heeft ze daar niet van. Sterker nog, na iedere cursusdag is Charissa nog enthousiaster dan de vorige. “Ik vind het steeds leuker worden. Met een paar kleine dingen ben ik alvast begonnen, zoals de check-in op leren. Ik zou het liefst meteen beginnen met het toepassen van alles wat ik heb geleerd, maar je kunt niet ineens alles veranderen. Dat moet dus nog even wachten tot volgend schooljaar.

Ik denk dat wij op Het Windas in vergelijking met sommige scholen al ver zijn met de leerteams. Collega’s zijn er voor mijn tijd ook in begeleid door Erik Meesters (curriculumontwikkelaar, red.). Maar dat verzandde toen we als een van de eerste scholen mee gingen doen aan de pilot van het Nederlands Kennis Curriculum (NKC). Doordat de ontwikkeling van NKC-lessen ook veel tijd en aandacht vroeg, is de ontwikkeling van de leerteams een beetje stil blijven staan. Ik denk ook dat we niet allemaal echt goed hebben begrepen hoe we het moesten doen. De cursus was voor mij een eye opener.”

Praktische handvatten

Die cursus Leerteamvoorzitter wordt gegeven door Academica. De training bestaat uit drie cursusdagen en veel zelfstudie aan de hand van artikelen en webinars. Er zitten ook serieuze opdrachten bij, die de cursisten moet volbrengen voor de volgende cursusdag.

Als cursist word je onder andere meegenomen in het PLG-pentagram, de vijf dimensies van een Professionele Leeromgeving. Maar er worden ook veel praktische zaken behandeld, zoals voorbeeldagenda’s, hoe leid je het overleg, wat bespreek je wel en wat niet, hoe geef je feedback en de check-in die Charissa al kort noemde.

“Bij ons was het leerteamoverleg toch een soort vergadering met mededelingen. Als een collega haar verhaal deed over een pittige dag voor de klas, konden we daar lang over doorpraten. Dan waren we zo twintig minuten verder. Maar dat hoort niet thuis in het leerteamoverleg, het gaat af van de leertijd met elkaar. Ik leerde dat we op zo’n moment eerst even moeten checken of het oké is om het onderwerp naar het einde van het overleg te verplaatsen, of juist eerst te bekijken wat iemand nodig heeft op dat moment en dan daarna pas de officiële PLG-tijd te starten. Dat kan best lastig zijn, want je wil niet voorbijgaan aan iemands emoties. Maar ook daar kregen we goede tips voor.”

Een goede leerteamvoorzitter is …

“Waar moet je als leerteamvoorzitter aan voldoen? Dat was mij niet meteen duidelijk. Nu denk ik dat het vooral belangrijk is dat je het leerteam voorzit, en dat betekent dus niet dat je de leider bent. Ik maakte eerst bijvoorbeeld altijd de agenda voor het overleg. Maar dat moet ik niet doen, die agenda maak je samen. Een goede leerteamvoorzitter zijn, betekent niet dat jij alleen verantwoordelijk bent.

Ik heb nu twee van de drie cursusdagen afgerond. Wat ik daaruit vooral heb meegenomen, is dat het allemaal niet perfect hoeft te zijn. We allemaal nog lerende in de leerteams, dus dat geldt ook voor de leerteamvoorzitter. Zoals Erica Mathijssen, een van de cursusleiders, zei: ‘Als jij in je leerteam merkt dat collega’s starten met de houding: ‘Yes, we hebben weer leerteam! We gaan weer met elkaar leren, met elkaar vooruit, en dat is tof! Als je dát gevoel kunt overbrengen, dan doe je het goed.’”

Nieuwe energie

We hebben op Het Windas vier leerteamvoorzitters en alle vier zijn we superenthousiast om volgend schooljaar de leerteams nog beter vorm te geven. Aan het begin van het schooljaar willen we aan het team presenteren wat we hebben geleerd, zodat we allemaal weer weten wat het leerteam inhoudt, waarom we het doen en wat we er leren. Op die manier zorgen we ervoor dat alle neuzen dezelfde kant op staan en kunnen we ook meteen de nieuwe collega’s meenemen.

We willen vanaf volgend jaar ook inzetten op meer contact tussen de leerteams onderling. Alle leerteams staan in het teken van jezelf continu verbeteren en het leren van elkaars expertise, maar nu zitten we vaak nog teveel in een eigen bubbel. Als wij in ons leerteam iets ontdekken voor de groepen 5 en 6, dan kunnen de leerteams van andere leerjaren daar misschien ook hun voordeel mee doen. Dat terugkoppelen tussen de teams doen we nu nog te weinig.”

Nog één laatste advies …

Charissa is enthousiast en kan niet wachten om volgend jaar met collega’s verder te gaan in de leerteams. Voor de leerkrachten die nog aan het begin van deze ontwikkeling staan, heeft zij tot slot één advies:

“Denk niet aan de energie die het kost, maar vooral aan de energie die het opbrengt. Dat inzicht kreeg ik van de cursus en dat zorgt ervoor dat ik er weer zo’n zin in heb. Wat wij allemaal als leerkrachten in de leerteams met elkaar gaan doen, dat vind ik heel mooi. Als leerkracht sta je het dichtst bij de kinderen. Jij ziet wat ze lastig vinden, waar ze moeite mee hebben. Jij kent de kinderen het beste. Het is de bedoeling dat je als professionele leergemeenschap bekijkt en onderzoekt wat het beste is voor de kinderen. De leerteamvoorzitters koppelen dit terug aan directie en zij eventueel weer aan het bestuur. Als leerkracht zit je er bovenop en middenin. Als we het goed kunnen onderbouwen, kan ons kan mooi bijdragen aan beslissingen die bestuurders moeten nemen. We willen allemaal het beste voor de kinderen, hen alles geven wat ze nodig hebben. En daar draait het om.”